– An English version of this article is published on KOREA.net –
Οι μύθοι, οι θρύλοι και τα παραμύθια που αντέχουν στη φθορά των αιώνων κι ενώνουν με το ιριδίζον νήμα τους το παρελθόν, παρόν και μέλλον κάθε πολιτισμού είναι αδιαμφισβήτητοι φορείς ανεκτίμητης λαογραφικής αξίας. Αυτό φυσικά δε θα μπορούσε παρά να ισχύει και για την πλούσια μυθολογία και τα παραδοσιακά τραγούδια της Κορέας. Η ιστορία που θα μας ταξιδέψει σήμερα έρχεται από το μακρινό, σαμανικό σύμπαν της αρχαίας Κορέας για να μας αφηγηθεί πώς η Πριγκίπισσα Bari (바리공주) έγινε θεότητα-οδηγός των πνευμάτων των νεκρών στον κάτω κόσμο.
Σύμφωνα με την πιο διαδεδομένη εκδοχή του παραμυθιού, προτού ο Βασιλιάς (주상금마마) και η Βασίλισσα (중전부인) παντρευτούν, συμβουλεύτηκαν το σαμάνο του Παλατιού Κάτω από τον Ουρανό (천하궁 다지박사), ο οποίος και τους όρισε πως δεν έπρεπε να βιαστούν. Το ζευγάρι όμως δεν υπάκουσε. Ο γάμος έγινε και σύντομα γεννήθηκαν και τα παιδιά τους, που ωστόσο ήταν όλα κόρες κι όχι γιοι-διάδοχοι του θρόνου. Όταν και το έβδομο παιδί που γεννήθηκε ήταν πάλι κόρη, ο βασιλιάς και η βασίλισσα την εγκατέλειψαν. Έτσι, το κορίτσι απέκτησε το όνομα Bari Gongju («Εγκαταλειμμένη Πριγκίπισσα» – 버리다 (beorida) = εγκαταλείπω). Παρ’ όλ’ αυτά, η Bari σώθηκε από τη Γιαγιά και τον Παππού Birigondeok, οι οποίοι και τη μεγάλωσαν. Τα χρόνια πέρασαν και κάποια στιγμή βαριά αρρώστια βρήκε τους γονείς της πριγκίπισσας• το μόνο γιατρικό που μπορούσε να τους σώσει ήταν το ιαματικό νερό yangyusu και κάποια λουλούδια που ήταν υπό την προστασία ενός φύλακα, ο οποίος ονομαζόταν Mujangseung (무장승). Κάλεσε έτσι τις υπόλοιπες έξι κόρες του ο βασιλιάς και τους όρισε να πάνε στο Βασίλειο της Δυτικής Επικράτειας Κάτω από το Δυτικό Ουρανό (Seocheonseoyeokguk) και να του φέρουν το πολύτιμο φάρμακο, μα εκείνες σκαρφίστηκαν δικαιολογίες ώστε να μην πάνε. Δίχως να έχει άλλη επιλογή ο βασιλιάς, αναζήτησε τότε τη μικρότερη κι εγκαταλειμμένη από αυτόν κόρη του προκειμένου να αναλάβει εκείνη την κρίσιμη αποστολή. Έτσι, η Πριγκίπισσα Bari ξανασυναντήθηκε με τους γονείς της. Προσηλωμένη στο στόχο της να τους φέρει το ελιξίριο της ζωής, μεταμφιέστηκε σε άνδρα και ξεκίνησε για τον κάτω κόσμο. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού της, με τη χρήση μαγικών κι ενός κροτάλου έσωσε και όσους βασανίζονταν στην κόλαση. Φτάνοντας στον προορισμό της στον κάτω κόσμο, συνάντησε τον Mujangseung. Έμεινε εκεί στη δούλεψή του κάνοντας καλές πράξεις, και ύστερα τον παντρεύτηκε. Εντωμεταξύ, όλον τον καιρό της παραμονής της στο βασίλειο των νεκρών η Πριγκίπισσα Bari έμαθε ποια λουλούδια μπορούσαν να σώσουν τους γονείς της. Έτσι, αφού πήρε μαζί της αυτά τα άνθη, το φίλτρο yangyusu, τα παιδιά της και το σύζυγό της, ξαναγύρισε στον κόσμο των ζωντανών. Όταν όμως έφτασε εκεί, πληροφορήθηκε πως ήδη γινόταν η κηδεία του βασιλικού ζευγαριού. Η Πριγκίπισσα Bari έβαλε τότε τα δυνατά της να προλάβει την τελετή και χάρη στο yangyusu και τα λουλούδια οι γονείς της ξαναζωντάνεψαν. Έτσι, γι’ αυτό της το κατόρθωμα γνώρισε τιμές ασύγκριτες–τα παιδιά της έγιναν η θεότητα Chilseong (칠성-Επτά Αστέρια/Μεγάλη Άρκτος), ο σύζυγός της Φύλακας του Βασιλιά του Κάτω Κόσμου (시왕군웅) και η ίδια η Πριγκίπισσα Bari μεταμορφώθηκε (αναγεννήθηκε σε) θεότητα που κυριεύει και λατρεύεται κυρίως από τις γυναίκες σαμάνους (만신의 몸주).
Το σαμανικό τραγούδι (muga) ‘Bari Gongju’ πηγάζει από τους λαϊκούς μύθους για τη μητρική θεότητα (Sinmo) κι απαγγέλλεται από τις σαμάνους (mudang/manshin) σε τελετουργίες όπως η εξευμένιση των νεκρών ή η είσοδός τους στον κάτω κόσμο. Απαντάται προφανώς σε πολλές εκδοχές ανά περιοχή της χώρας, με άλλες να τονίζουν τα ιεροτελεστικά κι άλλες τα ψυχαγωγικά στοιχεία του. Πρόκειται πάντως για μια ιστορία που εξυμνεί τους δεσμούς αίματος (κι όχι εκείνους της αγχιστείας, μέσω του γάμου) και που η κεντρική της ηρωίδα δίνει τον παλμό της δράσης και κατευθύνει τις εξελίξεις. Το τέλος περιλαμβάνει και μια προσευχή γι’ αναγέννηση, στοιχείο που αντικατοπτρίζει την επιθυμία της Πριγκίπισσας Bari να υπερβεί τους περιορισμούς της θνητής, ανθρώπινης φύσης.
Τα θέματα που διατρέχουν το τραγούδι της Bari Gongju ξεπερνούν τους εθνικούς ορίζοντες και είναι το δίχως άλλο παγκόσμια: εγκατάλειψη, συγχώρηση, θνητότητα αλλά και δημιουργία, αναγέννηση και σωτηρία χάρη στη θυσία μιας γυναίκας. Δεν είναι συνεπώς παράδοξο το πόσο η ιστορία της Πριγκίπισσας Bari θυμίζει, για παράδειγμα, κι επικά, ηρωικά έπη άλλων χωρών, όπως το ινδικό Ramayana ή τα Ομηρικά Έπη• η κάθοδος της Πριγκίπισσας Bari στον κάτω κόσμο φέρνει στο νου το ταξίδι του Οδυσσέα στο βασίλειο του Άδη (ραψωδία λ [«Νέκυια»] της Οδύσσειας). Από την άλλη, παρουσιάζει πολλά κοινά χαρακτηριστικά και με άλλους αρχαιοελληνικούς μύθους, όπως αυτός της Περσεφόνης και του Άδη (συζύγου της και θεού του Κάτω Κόσμου), του Χάροντα, ως βαρκάρη των ψυχών στον ποταμό Αχέροντα, αλλά και του θεού Ερμή ως ψυχοπομπού-οδηγού των νεκρών στον κάτω κόσμο.
Μια τόσο μαγευτική ιστορία, που ενίοτε θυμίζει σαιξπηρικό «Βασιλιά Ληρ» μα κι άλλα έργα του μεγάλου βάρδου, δε θα μπορούσε παρά να εμπνεύσει και τη σύγχρονη κορεατική λογοτεχνία, όπως το μυθιστόρημα ‘Princess Bari’ του Hwang Sok-yong ή τη συλλογή δοκιμίων ‘Princess Abandoned’ της διακεκριμένης ποιήτριας Kim Hye-soon. Η Πριγκίπισσα Bari όμως έχει αφήσει το αποτύπωμά της και στη σύγχρονη μουσική σκηνή—το άλμπουμ ‘바리abandoned’ του Jung Jae-il και του pansori ερμηνευτή Han Seung-seok είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα .
Σύμφωνα με την παράδοση, η Πριγκίπισσα Bari ενσωματώνει όλες τις αρετές που οι κομφουκιανικές αρχές ορίζουν για κάθε γυναίκα–αποτελεί, για παράδειγμα, υπόδειγμα θυγατρικής ευσέβειας κι ως προς το βασιλιά της χώρας, τον οποίον και σώζει. Το τραγούδι της Bari Gongju είναι δε περαιτέρω και μια ιστορία συγχώρησης: η πριγκίπισσα θυσιάζεται για να σώσει τους γονείς που την εγκατέλειψαν. Μια εμβάθυνση κι επέκταση ωστόσο στην ερμηνεία του το κάνει κτήμα της πορείας των γυναικών του παρελθόντος αλλά ενίοτε και του παρόντος αυτού του κόσμου. Τα βάσανα και οι θυσίες που αφηγείται αντικατοπτρίζουν όσα έχουν υποστεί αμέτρητες γυναίκες ανά τους αιώνες στα πλαίσια των κοινωνικών συμβάσεων κι ανελευθεριών, και συγκεκριμένα εξαιτίας ευθυνών και σφαλμάτων του περίγυρού τους, αφήνοντάς τους ως μονόδρομο το να είναι γενναίες και να υπομένουν. Η Πριγκίπισσα Bari γίνεται έτσι σύμβολο ενάντια στα νοσηρά πατριαρχικά κατάλοιπα του παρελθόντος και την ανισότητα των φύλων, αποδεικνύοντας πως μια γυναίκα μπορεί να ακολουθήσει το δικό της δρόμο και να είναι κυρίαρχος της μοίρας της.
Το μικρό κορίτσι που εγκαταλείφθηκε αμέσως μόλις γεννήθηκε ακριβώς επειδή ήταν κορίτσι, μεγαλώνει και γίνεται μια γυναίκα που πετυχαίνει ένα υπεράνθρωπο κατόρθωμα. Χτίζει έτσι ένα γυναικείο πρότυπο που κοιτά πέρα και πάνω από τις ανταμοιβές του πεπερασμένου μας κόσμου και γνωρίζει τη θεϊκή επιβράβευση. Οι θυσίες της Πριγκίπισσας Bari, τα εμπόδια και οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει είναι απλοί σταθμοί σ’ ένα ταξίδι, στο τέλος του οποίου η ηρωίδα υπερβαίνει τα όρια της ανθρώπινης, θνητής φύσης και σώζει τον κόσμο.
Συντάκτρια: Κωνσταντίνα Κουτσουπιά [Korea Supporter για την Korean Embassy in Greece (주그리스 대한민국대사관)]
Τα παραμύθια και οι θρύλοι δεν τελειώνουν ποτέ. Γνωρίστε τη Νύφη-σαλιγκάρι (Snail Bride) και ξεδιπλώστε το Χάρτη Daedongyeojido για ένα αξέχαστο ταξίδι στο μαγευτικό παρελθόν της Κορέας!
Άλλα άρθρα για την Πρεσβεία της Κορέας στην Ελλάδα:
Obangsaek – The Five Cardinal Colours of Korea
A stroll in the book world of Korea – Part I
Η Πρεσβεία της Κορέας δεν είναι υπεύθυνη για την εγκυρότητα του περιεχομένου και οι απόψεις και συστάσεις που διατυπώνονται αντιπροσωπεύουν τα εμπλεκόμενα άτομα (συντάκτης του κάθε άρθρου) και δεν αποτελούν άποψη ή σύσταση της Πρεσβείας της Κορέας.
Ενδεικτικές πηγές:
‘Princess Bari’ by Hwang Sok-yong
Princess Bari Speaks: A Thousand Tongues of the Abandoned Daughter
Εικόνα εξωφύλλου:
‘[100-012] Bari’ by ©Glimja – Creative Commons Attribution-Noncommercial-No Derivative Works 3.0 License (εξώφυλλο)
CONSTANTINA MAUD 
11 thoughts on “Princess Bari (Korean Fairytale)”